Naar nieuwe zorgberoepen: advies aangeboden

Afgelopen vrijdag 10 april 2015 is het advies van de Commissie Naar nieuwe Zorg en Zorgberoepen: de contouren aangeboden aan minister Edith Schippers (VWS) en minister Jet Bussemaker (OCW). 
In het afgelopen jaar is door vele partijen meegedacht en ingegaan op de uitdagingen voor de zorg in 2030. Dit onder meer via denktanks en een veldraadplegingen, waaraan ook door bij RegioPlus aangesloten werkgeversorganisaties werkgevers zijn benaderd en input hebben geleverd. Een centrale rol hierin is ook ingenomen door de broedplaatsen – Friesland, Amsterdam- Amstelveen, Rotterdam en Heerlen - waarin de betrokkenen al anticiperen op de gewenste ontwikkelingen. Het congres Naar Nieuwe Zorgberoepen gaf de aanwezigen een boeiende indruk van de noodzakelijke en mogelijke veranderingen in de zorg, en in het bijzonder van de zorgberoepen.

Advies
Leidend voor de nieuwe zorg en zorgberoepen is de zorgvraag in 2030: welke zorg is dan nodig en wat voor zorgprofessionals passen daarbij? In de hierboven genoemde broedplaatsen heeft TNO de verwachte zorgvraag in 2030 in kaart gebracht. Met betrokkenen uit die broedplaatsen is vervolgens besproken welke zorg er dan nodig is en waar die plaats moet vinden. Dat in een dynamisch model (het ABCD-model) van de toekomstige Nederlandse gezondheidszorg, met vier zorggebieden: voorzorg (A), gemeenschapszorg (B), laagcomplexe en complexe zorg (C) en hoogcomplexe zorg (D). De visie van de commissie en het ontwikkelde ABCD-model zijn aan vele betrokken, onder meer in denktanks en focusgroepen voorgelegd en “met lichte instemming” ontvangen. De leidraad hierin en in het advies is dat de gezondheidszorg in de toekomst gericht zal zijn op het bevorderen en herstellen van het zelfstandig functioneren van mensen in hun eigen leefomgeving. De eigen regie en veerkracht van het individu staan hierbij centraal.

Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren
Het advies en de visie op gezondheid en zorg – waarin niet de ziekte centraal staat maar het functioneren - heeft ook gevolgen voor de zorgprofessionals. Iedere toekomstige zorgprofessional beschikt - naast vakkennis over een aantal generalistische bekwaamheden die bijdragen aan het bevorderen en het herstellen van het functioneren. Professionals zullen samenwerken in teams die met elkaar beschikken over alle bekwaamheden die nodig zijn. De teams kunnen wisselend van samenstelling zijn, afhankelijk van wat op dat moment nodig is aan zorg. Eén van de belangrijkste uitgangspunten van de commissie is het functioneren van burgers. Dit legt een zware hypotheek op de schouders van de toekomstige zorgprofessionals. Want het richten op het functioneren van burgers, impliceert ook dat de burger integraal moet worden benaderd binnen de eigen context. Alleen de kwaal of de aandoening bestrijden, is dan ook niet genoeg. Vooropgesteld staat dat de burger meer de regie krijgt en als dit (nog) niet kan dan wordt ze ondersteund om de regie te krijgen. Dit betekent nogal wat voor de toekomstige zorgberoepen. Er zal veel meer onderling samengewerkt en afgestemd moeten worden. De burger gaat hier deel van uitmaken. Shared decision making gaat veel verder dan een keukentafelgesprek of een gesprek in de spreekkamer. Bijkomend punt is ook dat burgers veel meer zelf gaan en willen doen. Technologie, mobile health en domotica gaan hierbij helpen. Afstand komt in een heel ander daglicht te staan, net als professionele autonomie en hoofdbehandelaarschap.

Beroepenstructuur en Opleiden
Binnen de commissie is al regelmatig gesproken over een ‘nieuwe’ beroepenstructuur. Dit is niet zo verwonderlijk aangezien er momenteel meer dan 2.400 verschillende beroepen en functies in de gezondheidszorg zijn en er bijna iedere week nog een bij komt. Er is ook geconstateerd dat er meer dan 1.700 verschillende zorgopleidingen zijn en er soms opgeleid wordt voor beroepen die in de praktijk helemaal niet bestaan. Soms zijn er ook wel tien verschillende curricula voor één en dezelfde functie vastgesteld. 
De vraag die nu voorligt is of er wel een nieuwe beroepenstructuur moet komen. Er zijn ook ontwikkelingen die veel meer passen bij juist geen structuur, maar meer bij een dynamisch continuüm van bekwaamheden dat gericht is op de zorgvraag. Eind dit jaar verschijnt het advies over zorgopleidingen dat hier op aansluit.

Zorgpact
Aan het eind van het congres werd door minister Bussemaker het ‘Zorgpact’ aangekondigd. Volgens de minister is het belangrijk dat scholen en zorginstellingen nauwer samenwerken om in te kunnen spelen op ontwikkelingen in de zorg: De wereld om ons heen verandert. De samenleving en de arbeidsmarkt van de toekomst zullen ongetwijfeld veel vragen van onze flexibiliteit, creativiteit en vermogen tot samenwerking. Dat geldt ook voor de zorg. Hoe zorgen we er voor dat zorgopleidingen jongeren nu optimaal voorbereiden op deze uitdagingen en zorgberoepen van de toekomst, zodat mensen die zorg nodig hebben daar straks van profiteren. Ze deed hierbij ook de oproep om ideeën die hier op aansluiten kenbaar te maken. Uitgangspunt van het Zorgpact is een actiegerichte agenda voor de periode tot 2020 waarin regionale samenwerking tot stand komt tussen overheid, zorg- en onderwijsinstellingen. Dhr. Doekle Terpstra is door de bewindspersonen van VWS en OCW aangesteld om als aanjager aan de slag te gaan. Reeds geruime tijd is over dit onderwerp contact met de ministeries. OCW en VWS waren ook vertegenwoordigd op onze de laatste themadag. Over de aanpak en inventarisatie vindt momenteel overleg plaats.

DOWNLOADS
Naar nieuwe Zorg en Zorgberoepen, de contouren 

Kamerbrief d.d. 10 april over het rapport Naar nieuwe zorg- en zorgberoepen; de contouren